Sensitieve responsiviteit: wat is dat?
Sensitieve responsiviteit: wat is dat?
In een eerdere blog heb ik het al benoemd: sensitieve responsiviteit is een belangrijke interactievaardigheid van een ouder. Het bepaalt mede hoe je kind de wereld ontdekt en zich ontwikkelt. Ook voor een goede hechting van je kind is sensitieve responsiviteit een voorwaarde. Daarom is het belangrijk om te weten wat deze lastige woorden betekenen en wanneer je het precies bent. Ik leg het je uit in deze blog.
Wat is sensitiviteit?
Kinderen geven dagelijks allerlei signalen af. Signalen van blijdschap, nieuwsgierigheid en tevredenheid, maar ook van trek hebben, angst en verdriet. Elk kind doet dat op zijn of haar manier. Een baby doet dat bijvoorbeeld met geluiden en wijzen, want die kan nog niet praten. Oudere kinderen kunnen zich ook verwoorden.
Sensitiviteit betekent dat je gevoelig bent voor de signalen van je kind. Je staat open om deze signalen te ontvangen en begrijpt op den duur wat je kind met bepaalde signalen bedoelt. Je hebt als het waren de voelsprieten hiervoor.
Wat is responsiviteit?
De signalen van je kind opvangen is een eerste stap. Hier iets mee doen is de tweede. Responsiviteit betekent dat je op een passende, adequate manier reageert. Een baby kan bijvoorbeeld huilen als het trek heeft, zich niet goed voelt of aandacht wil. Eten maken of troost bieden is daarop een adequate reactie.
Sensitieve responsiviteit betekent dus dat je signalen van kinderen opvangt en kan duiden en hier adequaat op reageert. Je kunt hierdoor voldoen aan de behoeften van je kind. Maar hoe kan je dat nou precies zijn?
Het start bij goed kijken en luisteren naar wat jouw kind doet en hoe het zich uit. Kinderen geven continu allerlei signalen af. Dat doen ze door middel van geluid, maar ook met hun gezichtsuitdrukking, met hun lichaamshouding en door ergens naar te kijken en te wijzen. Het is dus erg belangrijk om ook goed naar je kind te kijken. Bij een baby is het lastiger om signalen op te vangen dan bij een kind dat al kan vertellen wat het wil. Je zal je echter verbazen over hoeveel signalen je kind geeft.
Vervolgens is het de kunst om te ontdekken wat je kind met een signaal bedoelt en om daar passend op te reageren. Is je kind geschrokken of heeft het pijn? Troost hem of haar met geruststellende woorden of een knuffel. Kijkt je kind ergens aandachtig naar of wijst het iets aan? Dan is het mogelijk nieuwsgierig. Kijk ernaar, benoem wat je ziet en laat weten dat je het ziet. Zeg: ‘Ik zie het’ of: ‘Dat is een mooie auto.’ Je kunt het ook pakken en aan je kind geven. Jouw kind leert zo op een leuke en vertrouwde manier dat het nieuwsgierig mag zijn.
Waarom is sensitieve responsiviteit zo belangrijk?
Door sensitief responsief te zijn, ondersteun je jouw kind in zijn of haar ontwikkeling, op allerlei gebieden. Zo heeft de mate waarin een ouder sensitief responsief is invloed op de hechting van een kind. De basis hiervan wordt gelegd in de eerste levensjaren. Hoe meer je als ouder sensitief responsief bent, hoe steviger de basis voor een veilige hechting zal zijn.
Ook voelt jouw kind hierdoor dat het invloed kan uitoefenen op de buitenwereld. Het merkt namelijk dat jij reageert wanneer het signalen geeft.
In de pedagogiek wordt sensitieve responsiviteit gezien als een vorm van ondersteuning bieden. Het leven is natuurlijk een grote ontdekkingsreis die een kind van baby af aan doormaakt. Het leert dagelijks allerlei nieuws kennen en ontwikkelt vaardigheden. Je kind heeft jou, onder andere als sensitieve responsieve ouder, daarbij nodig. Ervaart een kind de ondersteuning die je hiermee biedt, dan zal het meer vertrouwen hebben om de wereld om zich heen te durven ontdekken.
Sensitieve responsiviteit betekent ook dat je jouw kind volgt. Daardoor kan het op zijn of haar eigen tijd en tempo spelenderwijs leren. Je overvraagt je kind niet en stimuleert hiermee zijn of haar interesse en nieuwsgierigheid. Het leert zo op een vertrouwde manier de wereld kennen en te ordenen. Ook stimuleer je jouw kind al van jongs af aan met de taalontwikkeling door woorden te geven aan alle ontdekkingen.
Tot slot is het ook belangrijk om, wanneer jij reageert op een signaal, je kind ruimte te geven om hier weer op te reageren. Hierdoor leert hij/zij het principe ‘van beurt wisselen’, ontwikkelt het sociale vaardigheden en ontwikkelt het zelfdiscipline.
Waarom ik het belangrijk vind
Binnen mijn werk vanuit Marcato coaching vind ik sensitieve responsiviteit erg belangrijk. Door als ouder of pedagogisch medewerker sensitief responsief te reageren naar een kind, voelt het kind zich gezien en gehoord. Door op deze manier te reageren zorg je ervoor dat het kind zich veilig en geborgen voelt, de zogenaamde emotionele veiligheid. Het gevoel van emotionele veiligheid is de basis van een kind vanuit waar hij/zij zich uitgenodigd voelt om zich te ontwikkelen, zowel op persoonlijk als sociaal gebied. Spelenderwijs ontdekt het kind de wereld om zich heen met jou als vertrouwde opvoeder naast zich.
Wil je meer weten over opvoeden en opvoedingsvaardigheden? Klik hier voor de blog die ik daarover schreef.